બિહાર પરિણામ: RJDને BJP, JD(U) કરતાં વધુ મત, છતાં ઓછી સીટો, કારણ?
બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામોએ અનેક સવાલો ઉભા કર્યા છે. રાષ્ટ્રીય જનતા દળ (RJD)ને ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP) અને જનતા દળ યુનાઈટેડ (JD(U)) કરતાં વધુ મત મળ્યા હોવા છતાં, તે ઓછી સીટો જીતી શકી. આ પરિસ્થિતિ રાજકીય વિશ્લેષકો અને સામાન્ય જનતા માટે એક કોયડો બની ગઈ છે. તો ચાલો, આજે આ પરિસ્થિતિનું ઊંડાણપૂર્વક વિશ્લેષણ કરીએ.
મતોની સરખામણી અને સીટોનું ગણિત
ચૂંટણી પંચના આંકડાઓ અનુસાર, RJDને લગભગ 23.11% મત મળ્યા, જ્યારે BJPને 19.65% અને JD(U)ને 15.41% મત મળ્યા. આમ છતાં, સીટોની સંખ્યામાં BJP આગળ રહી. RJD 75 સીટો જીતી શકી, જ્યારે BJPએ 74 સીટો મેળવી. અહીં સવાલ એ થાય છે કે વધુ મત મળવા છતાં RJD પાછળ કેમ રહી?
આનું મુખ્ય મૂળ કારણ છે મતોનું વિભાજન. RJDના મત અમુક ચોક્કસ વિસ્તારોમાં કેન્દ્રિત હતા, જ્યારે BJPના મત સમગ્ર રાજ્યમાં ફેલાયેલા હતા. આના લીધે BJP દરેક વિસ્તારમાં થોડા થોડા મત મેળવીને વધુ સીટો જીતવામાં સફળ રહી. આ દરમ્યાન, JD(U)ને નીતિશ કુમારની લોકપ્રિયતા ઘટવાના મૂળ કારણે નુકસાન થયું, જેની અસર તેમની સીટો પર દેખાઈ.
ક્ષેત્રીય પરિબળો અને સામાજિક સમીકરણો
બિહારની ચૂંટણીમાં ક્ષેત્રીય પરિબળો અને સામાજિક સમીકરણોનું પણ મહત્વનું યોગદાન રહે છે. દરેક વિસ્તારમાં જાતિ અને ધર્મના આધારે મતોનું ધ્રુવીકરણ થાય છે. RJDને યાદવ અને મુસ્લિમ સમુદાયનો મજબૂત ટેકો મળ્યો, તેમ છતાં પણ અન્ય સમુદાયોના મત મેળવવામાં તે નિષ્ફળ રહી. જ્યારે, BJPએ હિન્દુ સમુદાયને એકસાથે રાખવામાં સફળતા મેળવી. આ ઉપરાંત, નીતિશ કુમારના વિકાસના કામોએ પણ અમુક વર્ગના મતદારોને આકર્ષ્યા.
રાજકીય વિશ્લેષકોનો અભિપ્રાય
રાજકીય વિશ્લેષક મનીષ ઝાના જણાવ્યા અનુસાર, "RJDએ માત્ર પોતાના પરંપરાગત મતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું, જ્યારે BJPએ નવા વિસ્તારોમાં પોતાનો પ્રભાવ વધાર્યો. આ ઉપરાંત, BJPએ સોશિયલ મીડિયા અને અન્ય પ્રચાર માધ્યમોનો ઉપયોગ કરીને યુવા મતદારોને પણ આકર્ષ્યા." તેમના મતે, RJDએ ભવિષ્યમાં પોતાની રણનીતિમાં બદલાવ લાવવાની જરૂર છે.
આગામી સમયમાં શું થઈ શકે છે?
આ પરિણામો દર્શાવે છે કે બિહારની રાજનીતિમાં પરિવર્તન આવી રહ્યું છે. RJDને ભલે ઓછી સીટો મળી હોય, તેમ છતાં પણ તેના મતોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે, જે દર્શાવે છે કે લોકોમાં પરિવર્તનનો મૂડ છે. હવે જોવાનું એ રહે છે કે RJD આગામી ચૂંટણીમાં પોતાની રણનીતિમાં શું બદલાવ લાવે છે અને કઈ રીતે વધુ મત મેળવીને સરકારી તંત્ર બનાવવામાં સફળ થાય છે. રાજકીય પંડિતો માને છે કે જો RJD તમામ વર્ગોને સાથે લઈને ચાલે તો ભવિષ્યમાં તેના માટે ઉજ્જવળ તકો રહેલી છે. ચૂંટણીના આ પરિણામો બિહારના રાજમૂળ કારણમાં એક નવો વળાંક લાવી શકે છે.
ટૂંકમાં કહીએ તો, બિહારના રાજકીય સમીકરણો જટિલ છે, જેમાં મત વિભાજન, સામાજિક સમીકરણો અને ક્ષેત્રીય પરિબળો મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. RJDએ આ પરિબળોને ધ્યાનમાં રાખીને આગામી રણનીતિ બનાવવી પડશે. બિહારના લોકોએ પરિવર્તન માટે મતદાન કર્યું છે, તેમ છતાં પણ આ પરિવર્તન કઈ દિશામાં જશે તે જોવાનું રહેશે. આ પરિણામો ભવિષ્યમાં બિહારના રાજમૂળ કારણ માટે દિશાસૂચક બની રહેશે.
