અરૂણાચલ પ્રદેશને લઈને ભારત-ચીન વચ્ચે ફરી તણાવ: શું છે મામલો?

ભારત અને ચીન વચ્ચે સરહદ વિવાદ ફરી એકવાર સપાટી ઉપર આવ્યો છે. આ વખતે વિવાદનું કેન્દ્ર છે અરૂણાચલ પ્રદેશ. ચીને તાજેતરમાં જ અરૂણાચલ પ્રદેશના કેટલાક વિસ્તારોના નામ બદલ્યા છે, જેના કારણે ભારતે સખત વિરોધ નોંધાવ્યો છે. આ મુદ્દે બંને દેશો વચ્ચે તણાવ વધી રહ્યો છે અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ તેની ચર્ચા થઈ રહી છે.

શું છે સમગ્ર મામલો?

ચીન દાવો કરે છે કે અરૂણાચલ પ્રદેશ તેનો ભાગ છે, જેને તે ‘દક્ષિણ તિબેટ’ તરીકે ઓળખે છે. ચીન વારંવાર આ વિસ્તારમાં પોતાના દાવાને મજબૂત કરવા માટે પ્રયાસ કરતું રહે છે. જેના ભાગરૂપે ચીને અગાઉ પણ અરૂણાચલ પ્રદેશના કેટલાક સ્થળોના નામ બદલ્યા હતા. હવે ફરી એકવાર ચીને આ પ્રદેશના 30 જેટલા સ્થળોના નામ બદલ્યા છે, જેને ભારતે સખત શબ્દોમાં વખોડી કાઢ્યું છે.

વિદેશ મંત્રાલયે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે અરૂણાચલ પ્રદેશ ભારતનો અભિન્ન ભાગ છે અને રહેશે. નામો બદલવાથી આ હકીકત બદલાતી નથી. ભારતે ચીનને આવા પગલાંઓથી દૂર રહેવાની સલાહ આપી છે, જે સરહદ પર શાંતિ અને સ્થિરતાને ખલેલ પહોંચાડી શકે છે.

આ વિવાદ શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે?

અરૂણાચલ પ્રદેશ વિવાદ ભારત અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોમાં એક સંવેદનશીલ પ્રશ્ન છે. બંને દેશો વચ્ચે 3,488 કિલોમીટર લાંબી સરહદ છે, જેનો મોટો ભાગ વિવાદિત છે. 1962માં બંને દેશો વચ્ચે યુદ્ધ પણ થઈ ચૂક્યું છે. ત્યારબાદથી સરહદ પર શાંતિ જાળવવા માટે અનેક સમજૂતીઓ થઈ છે, પરંતુ વિવાદ હજુ પણ યથાવત છે.

એક વરિષ્ઠ રાજદ્વારીના જણાવ્યા અનુસાર, “ચીનનું આ નિર્ણય સરહદ પર દબાણ વધારવાની રણનીતિનો ભાગ છે. ચીન આ રીતે ભારત પર દબાણ લાવવા માંગે છે કે તે તેની શરતો પર વાતચીત કરે.”

નિષ્ણાતો શું કહે છે?

આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોના નિષ્ણાતો માને છે કે આ વિવાદ ભારત અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોને વધુ ખરાબ કરી શકે છે. પ્રોફેસર અમિતાભ મટ્ટુના જણાવ્યા અનુસાર, “ચીનનું આક્રમક વલણ દર્શાવે છે કે તે સરહદ વિવાદને ગંભીરતાથી ઉકેલવા માંગતું નથી. ભારતને આ મુદ્દે વધુ સતર્ક રહેવાની જરૂર છે.”

• ચીને અરૂણાચલ પ્રદેશના કેટલાક સ્થળોના નામ બદલ્યા.
• ભારતે આ પગલાનો સખત વિરોધ કર્યો.
• આ વિવાદ ભારત અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોને વધુ તંગ કરી શકે છે.

આગળ શું થશે?

ભારત અને ચીન વચ્ચે આ મુદ્દે રાજદ્વારી સ્તરે વાતચીત ચાલુ છે. જોકે, ચીનનું વલણ જોતા એવું લાગતું નથી કે આ વિવાદ જલ્દી ઉકેલાશે. ભારતે પોતાની સરહદોની સુરક્ષા માટે સૈન્ય તૈયારીઓ વધારી દીધી છે અને ચીનને સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો છે કે તે પોતાની સંપ્રભુતાનું રક્ષણ કરવા માટે કટિબદ્ધ છે.

તે જ સમયે, સરહદ પર ચાંપતી નજર રાખવામાં આવી રહી છે અને કોઈપણ પ્રકારની ઉશ્કેરણીજનક કાર્યવાહીનો જવાબ આપવા માટે ભારતીય સેના તૈયાર છે. આ વિવાદ લાંબા સમય સુધી ચાલે તેવી શક્યતા છે, જેના કારણે ભારત અને ચીન વચ્ચેના સંબંધોમાં તણાવ યથાવત રહેશે.